Galicia, líder en suicidios en España con Lugo como provincia más afectada

Un total de 4.003 persoas faleceron por suicidio en España no ano 2021, o que supón un incremento do 4,4 por cento respecto de 2019, ano anterior á pandemia da Covid-19. 

Así o reflicte o estudo 'Evolución do suicidio en España neste milenio' presentado este xoves polo Centro de Investigación Biomédica en Rede de Saúde Mental (CIBERSAM ISCIII) na Universidade Complutense de Madrid.

O informe revela que en 2020, primeiro ano da pandemia, un total de 3.941 persoas faleceron en España por suicidio, unha cifra que supón un aumento do 3,6% en relación a 2019 e do 5,5% en relación ao momento de cambio de tendencia en 2018. 

"As noticias non son boas, o suicidio, lonxe de diminuír, está a aumentar. Estaba xa aumentando antes da pandemia e despois da pandemia o aumento é moi significativo", advertiu o catedrático en Psiquiatría e director do Centro Colaborador da OMS para Investigación e Formación en Servizos de Saúde Mental na Universidade Autónoma de Madrid, José Luís Ayuso. 

Na mesma liña, o experto lamentou que as cifras de suicidio en España "indican unha tendencia crecente" e asegurou que, aínda que "afortunadamente hai moitas persoas que fan un intento de suicidio e non é mortal", por cada "cinco que tentaron suicidar, un vaino a repetir".

Segundo datos do Instituto Nacional de Estatística (#INE), a taxa de persoas falecidas por suicidio en España en 2021 foi de 8,45 persoas por cada 100.000 habitantes. 

O estudo presentado este xoves recalca que en 2021 corroboráronse as tendencias poboacionais vistas en anos anteriores: unha maior taxa de mortes por suicidio en homes e en persoas de mediana idade (40-64 anos) e un aumento da mortalidade por suicidio en persoas non nadas en España. 

En concreto, a metade da poboación que morreu por suicidio en España en 2021 tiñan entre 40 e 64 anos; o 87% naceron en España, aínda que o incremento de migrantes suicidados chegou ao 24%; e o 32% vivía en capitais de provincia e o 26% no medio rural. Ademais, tres de cada catro falecidos por suicidio foron homes.

Ante estes datos, o investigador principal do Grupo de Investigación en Epidemiología Psiquiátrica e Saúde Mental da Universidade Complutense de Madrid, Alejandro da Torre, alertou de que as expectativas "non son moi alentadoras" para o 2022, xa que "se espera que siga a tendencia crecente". 

Por iso, os expertos reclaman un Plan Nacional do Suicidio que "implique a todos os axentes sociais". "A conciencia social é fundamental para previr o suicidio, cada unha destas mortes podería ser evitada. Está a facerse moito pero necesitamos dar algún paso un pouco máis ambicioso", reclamou da Torre.

As TAXAS MÁIS ALTAS: GALICIA, ASTURIAS, CyL, CATALUNYA E ANDALUCÍA 

En relación a distribución xeográfica, obsérvanse as taxas máis altas de mortalidade por suicidio (taxas superiores a 10 por cada 10.0000 habitantes) en Galicia (todas as provincias), en Asturias, Castela e León (provincias de Zamora, León, Palencia, Burgos e Ávila), Aragón (Teruel e Huesca), Catalunya (provincias de Xirona) e Andalucía (provincias de Córdoba, Xaén, Málaga e Selecta). 

Pola súa banda, as provincias con maior taxa de mortalidade por suicidio en 2021 foron Xaén (13.1 por cada 100.000 habitantes), Zamora (14.2 por cada 100.000 habitantes) e Lugo (15.6 por cada 100.000 habitantes. Un total de 26 das 50 provincias españolas máis as dúas cidades autonómicas (52% das provincias) exceden a media de mortalidade por suicidio mundial, indicada pola Organización Mundial da Saúde para 2019 (9 falecidos por cada 100.000 habitantes). 

En cambio, as cidades autónomas de Ceuta e Melilla, e as provincias de Guadalaxara e a Comunidade de Madrid, presentan as taxas máis baixas do estado.

MÁIS RESTRICIÓNS EN PANDEMIA, MAIOR PROBABILIDADE DE SUICIDIOS 

Ao ser preguntado pola explicación de que a Comunidade de Madrid presente unha taxa de suicidio máis baixa, da Torre indicou que "canto máis duras foron as restricións da pandemia, a taxa de mortalidade de suicidio foi maior". "Maior restrición, maior probabilidade de morte por suicidio", precisou. 

Neste sentido, José Luís Ayuso comentou que en Madrid os hospitais están "obrigados" a que calquera persoa que acuda por un intento de suicidio "ten que ser visto por un psiquiatra antes de sete días". "Iso sabemos que funciona e levámolo mantendo durante moitos anos. Isto é unha norma xeral para todos os hospitais", dixo. 

O estudo apunta que once persoas faleceron ao día por suicidio en España en 2021. As cifras din, en liña co observado na serie temporal de 2000-2020, que tres de cada catro persoas que faleceron por suicidio en 2021 foron homes (en concreto, 2.982 casos). 

A metade dos falecidos tiña unha idade comprendida entre os 40-64 anos (2.016 persoas). Respecto das demais franxas etarias, un 31% dos falecidos tiña 65 anos ou máis, un 13.8% tiña entre 25 e 39 anos e un 5% entre 10 e 24 anos. Non se observou ningún caso de morte por suicidio en menores de 10 anos durante o 2021. 

En relación ao país de procedencia, o 87% das persoas falecidas por suicidio (3.490 persoas), son nacidas en España; o resto (12.7%) naceron noutros países. 

Respecto ao lugar de residencia dos falecidos, un 32% das persoas falecidas vivían en capitais de provincia; e case un cuarto dos falecidos vivía en zonas rurais (municipios de menos de 10.000 habitantes) ou municipios urbanos de entre 10.001-50.000 habitantes (24.6% e 24.7%, respectivamente). O resto, vivían en cidades grandes (máis de 50.000 habitantes, non sendo capital de provincia).

A MORTALIDADE POR SUICIDIO AUMENTA NOS MESES DE VERÁN 

En relación a distribución temporal e espacial do suicidio en España en 2021, obsérvase que en practicamente todos os meses (excepto xaneiro e agosto) hai maior número de persoas falecidas en 2021 que nos anos de 2019 e 2020. 

Así mesmo, obsérvase o mesmo patrón estacional que noutros anos: un claro aumento da mortalidade por suicidio nos meses de verán. De feito, é xullo o mes onde se atopa un maior número de falecidos dentro do 2021, superar os 400 falecidos por suicidio nun só mes. 

Aínda que non descubriron o motivo deste aumento do suicidio nos meses de verán, o investigador da Torre sinalou que este efecto estacional "dáse noutras condutas similares, como na conduta agresiva", un comportamento no que "tamén se observan taxas elevadas nos meses de máis calor".

Entre os motivos polo que puido aumentar a taxa de suicidio en España, o experto explicou que hai moitos estudos que falan de que "cando un famoso se quitou a vida, hai un efecto repetición polo mesmo método, un efecto chamada". Por este motivo, instou a informar dos casos de suicidio "dunha forma non morbosa, realista e centrada na prevención". 

Os expertos tamén fixeron mención ao caso do Pantano de Iznájar, situado entre as provincias andaluzas de Córdoba, Selecta e Málaga, onde se duplican as taxas de suicidio.

"Estamos a facer alí un proxecto de prevención do suicidio porque chama moito a atención que dupliquen as taxas e non sabemos por que ocorre iso. Pode ser por un tema de imitación, xa que cando alguén na familia suicídase adoita haber máis taxa de suicidio", indicou o director do Instituto de Neuropsiquiatría e Adiccións do Hospital do Mar (INAD) e catedrático de Psiquiatría da Universidade Autónoma de Barcelona, Víctor Pérez.