Impoñen fianza de 8,5 millóns a Villar Mir por secar a fervenza do Ézaro

Á fervenza do Ézaro

O xulgado de instrución número dous de Santiago de Compostela impuxo unha fianza de 8,5 millóns de euros á empresa Ferroatlántica, controlada polo Grupo Villar Mir, pola desecación do río Xallas, entre finais do 2004 e marzo de 2011, na súa desembocadura na fervenza do Ézaro, en Dumbría (A Coruña), a única de Europa que cae directa ao mar.

Así figura no auto a que tivo acceso Europa Press, con data de abril deste ano, no que tamén se decreta a apertura de xuízo oral contra Francisco Pan-Mantojo González, que foi alto cargo popular na Xunta de Manuel Fraga, onde ocupou o posto de director xeral de Calidade e Avaliación Ambiental.

No escrito de acusación do fiscal, ao que tamén accedeu Europa Press, sinálase a Pan-Mantojo González como quen ditou o 22 de marzo de 2001 a autorización á empresa Ferroatlántica para abrir a presa de Santa Uxía, situada antes da fervenza, só en determinadas horas os sábados e domingos no verán con intención turística, sen respectar o caudal ecolóxico do río Xallas --cuxa explotación se produciu entre 2004 e 2011--.

Todo iso, "con pleno coñecemento da ilegalidade do seu contido e sen respectar as máis básicas regras de tramitación", nunha decisión que provocou que a conca fluvial estivese sempre baixo mínimos e que deu lugar a críticas de diversos grupos ecoloxistas. Para Francisco Pan-Mantojo González, o fiscal pide unha pena dun ano e seis meses de prisión.

En concreto, acúsase ao exalto cargo da Xunta de dar pé a unha explotación do río Xallas "sen que se utilizaron criterios ecolóxicos nin biolóxicos para o seu establecemento, senón exclusivamente de tipo económico ou turístico". Ademais, lémbrase que a lei de pesca fluvial da Xunta de 1992 establece que o aproveitamento hidráulico "deberá en todo tempo respectar o caudal ecolóxico necesario para facilitar o normal desenvolvemento das poboacións piscícolas".

E é que coa resolución de 2001 modificouse unha do ano 2000 na que si se obrigaba a respectar o caudal ecolóxico continuo, augas abaixo da presa de Santa Uxía, pero o cambio produciu que o salto de auga que caía ao mar se aproveitara para enerxía para a central hidroeléctrica.

En concreto, sinala que para a modificación concesional e a autorización para modificar o caudal ecolóxico "non se realizou trámite algún", só a petición da beneficiaria, nun feito que ve constitutivo de delito contra o medio ambiente.

"DRÁSTICA AFECCIÓN" AO XALLAS

A este respecto, o fiscal sinala que "o cumprimento do devandito réxime concesional produciu afeccións significativas no río e os seus ecosistemas asociados".

De feito, sostén que se reduciu drasticamente a superficie da lámina de auga de 1,2 quilómetros, pois o caudal continuo é mínimo e provén de achegues doutros regachos, co que nun tramo de aproximadamente 270 metros, a canle do río Xallas permanece totalmente seco".

Ademais, a acusación asegura que "isto supón unha drástica e severa afección sobre o Xallas pois reduciu drasticamente a diversidade de especies, principalmente invertebrados e macrófitas", mentres que as especies máis tolerantes que permanecen "viron agravada a súa supervivencia polo establecemento de avenidas en épocas estivais que nada teñen que ver co réxime natural do río".

Neste sentido, apunta que a empresa Ferroatlántica puido, grazas a esta suposta prevaricación, "turbinar 69,7 hectómetros cúbicos ao ano máis dos debidos se respectase o caudal ecolóxico", "aproveitándose dos efectos da ilegalidade da concesión", o que cifra nuns beneficios de 6,38 millóns de euros, diñeiro que cre debe resarcirse á Xunta.

REACCIÓN DE ASOCIACIÓN MONTE PINDO

Pola súa banda, a Asociación Monte Pindo esixiu que os 8,5 millóns de euros de fianza destínense "integramente" á recuperación ambiental da conca do Xallas.

Neste sentido, a asociación ecoloxista congratúlase de que "a barra libre coa que contaba Ferroatlántica" na Xalla, "arteria de vida do Monte Pindo", "comeza a tocar ao seu fin".

Respecto diso, acusa o Grupo Villar Mir de "destruír ecoloxicamente" esta zona fluvial "durante anos", que mesmo chegou a secar na súa totalidade a conca nuns "tráxicos" días en 2007, cunha "mortaldade masiva de fauna e flora".

Ademais, carga contra a "infame" inauguración da fervenza que fixo no ano 2000 o por entón presidente da Xunta Manuel Fraga destacando o caudal ecolóxico, que nunha resolución posterior de 2001 deixou de respectarse, e critica o modo de proceder do Goberno galego que deu lugar a esta situación. Tamén lembra que en 2011 a empresa xa tivo que afrontar as súas responsabilidades polas súas actuacións no río Xallas co pago dunha indemnización de máis de 305.000 euros, previo acordo con Fiscalía.