Manuel María, o galeguista que capturou a Terra Chá nos seus versos

Manuel María, homenaxeado este ano nas letras galegas é o autor dunha extensa obra poética, narrativa e dramática. Pero é sobre todo o protagonista dunha vida entregada ao idioma, a Galicia, un poeta comprometido e galeguista que soupo capturar nos seus versos o espírito da Terra Chá. 

Nacido o 6 de outubro de 1929 na Casa de Hortas, que hoxe en día acolle a sede de Casa Museo Manuel María, a súa infancia transcorreu entre este fogar campesiño e  Lugo, onde se mudou a vivir co seu tío, párroco de San Froilán, aos 12 anos.

O poeta entón era xa un ávido lector, e a súa formación clásica viuse acompañada de lecturas sobre literatura galega, nun principio na biblioteca da súa casa familiar e posteriormente grazas a un profesor que abordaba esta temática durante un día á semana.

A Real Academia Galega recolle cómo o seu paso polo  instituto lucense e a súa relación co profesor Lázaro Montero lle permitiu entrar en contacto con algunhas figuras e intelectuais galeguistas, como o seu amigo Uxío Novoneyra, Celestino Fernández de la Vega, Luís Pimentel, Juan Rof Codina, ademais de  participar en faladoiros culturais no Cantón Bar e o Méndez Núñez.

En 1949, funda a revista 'Xistral' con Manuel Antonio Sopena, onde publicou os seus primeiros versos, e ao ano seguinte publicou 'Muiñeiro de Brétemas', escrito con 19 anos, caracterizada pola súa gran influencia dos movementos filosóficos existencialistas.

Escrito nunha noite e en plena frustración vital por verse obrigado a estudar Dereito por vontade do seu tío en lugar de Filosofía, en 1952 sae 'Morrendo a cada intre' e posteriormente 'Libro de Pregos' e 'Advento', ambos produto dunha época de desasosego e crise espiritual tras a morte do seu irmán.

CAPTURANDO A TERRA CHÁ

Esta etapa daría paso a outra de apertura ao paisaxismo e de comuñón coa terra e a natureza, exemplificada en 'Terra Chá'. Despois do servizo militar e mentres se preparaba para ser procurador nos tribunais, coñeceu á que sería a súa esposa, Saleta Goi, con quen se instalou en Monforte de Lemos en 1958 e con quen fundou a librería que leva o mesmo nome que a súa revista poética e a editorial impulsada en 1967.

As dúas décadas seguintes caracterizáronse pola importante carga social e comprometida na súa obra e polo seu activismo fronte ao franquismo, formando parte da UPG na clandestinidade e da Fronte Cultural da ANPG, o que lle provocou certa marxinación nalgúns sectores que desaprobaban a implicación no marxismo. Este contexto levoulle a fundar 'Edicións Xistral'.

Ao ano seguinte, mesmo chegou a gravar un disco no que recitaba versos da súa autoría, ademais de editar o seu primeiro libro de poemas infantís 'Os soños da gaiola'.

COMPROMISO SOCIAL

Respecto da súa actividade política, en 1977 foi escollido concelleiro polo BNG en Monforte de Lemos, antes da ruptura coa UPG-Liña Proletaria liderada por Xosé Luís Méndez Ferrín. O seu compromiso coa terra continuou ao longo dos anos, colaborando con iniciativas como Burla Negra, a plataforma Nunca Máis e mesmo volvendo presentarse co BNG, en 1999, nas listas para o Parlamento Europeo.

Ademais da súa intensa actividade poética, escribiu ensaios sobre Bouza Brey, Celso Emilio Ferreiro, Gabriel Aresti; publicou pezas de teatro e tivo unha gran actividade xornalística, a través de artigos en cabeceiras como O Ideal Galego, O Correo Galego, O Progreso, Grial ou A Nosa Terra.

Posteriormente, o 15 de febreiro de 2003, ingresou na Real Academia Galega a proposta de Xosé Luís Franco Grande, Ramón Lorenzo Vázquez e Xosé Luís Méndez Ferrín. Faleceu na Coruña o 8 de setembro do ano seguinte.